Baki -Tbilisi-Qars demiryolu ve onun Geostrateji ehemiyyeti
Dunen Turkiyenin Qars sheherinde Baki Tbilisi Qars demir yolunun temelqoyma merasimi kecirildi.Her 3 respublikanin (Azerbaycan,Gurcustan,Tukiye)prezidentleri merasimde ishtirak etdiler ve region ucun vacib olan siyasi ve iqtisadi fikirler seslendirdiler.Bu gun bu projenin heyata kecmemesi ucun ermeni diasporasi ve onlari destekleyen dovletlerin tezyiqlerine baxmayaraq nehayet ki,demiryolu reallashmasi heyat kecdi,Ermenistan daha bir neheng lahiyeden kenar qaldi
Amerika ve ekser qerb olkeleri bu projeni ona gore destek vermirdiler ki,Ermenistan Iran ve Rusiyadan iqtisadi cehetden asili veziyyete dushecek ve Irevanin son shansida elden cixacaqdir,Hetta Amerikanin EKSIMBANKI lahiyenin heyata kecmesi ucun kredit ayirmaqdan imtina etdi,ancaq buna baxmayaraq Azerbaycan dovleti demiryolunun cekilmesi ucun bir deqiqede olsun geri cekilmedi ve Gurcustan ve Turkiyede projeni desteklemekle yeni heyat verdiler.Gurcustanin iqtisadi cehetde zif olmasi Azerbaycan dovleti Gurcutan 200 milyon$ illik1 faizi kridet ayirdi.
Bu gun ne ucun Ermenistan ve qonshu dovletler demiryolunun cekilmesi ucun bu qeder narahatliq kecirirler.Mence burada Ermenistan faktoru ayzberqin gorunen terefin bir uzudur.En esas fikir bu proje Turk dunyasinin iqtisadi cehetden birleshmesi ve bir araya gelmesi muhum rol oynayacaq reginal lahiyelerdendir.Orta Asiyada Turk dovletleride oz musbet fikirlerini bildiribler ve gelecekde bu demiryolu vasitesi ile yuk dashimalarini heyata kecirmelerini bildirmeleri lahiyenin
ehemiyyetini daha da artirir.Cin Xalq Respublikasida Orta Asiya vasitesi ile istehsal etdiyi mallari Avropa ve Tukiye bazarina cixartmaq ucun lahiyeni destekleyir.
Gurcutan dovleti de bu lahiyeden boyuk gelirler goturecek.Gurcustan prezidenti Mixail Sakaashviliin sozu desek Azerbaycan bu olkenin musteqilliyinin qorunub saglanilmasinda qarantiya rolunu oynayir.Kecen il Rusiya bu olkeye qazi neqlini kesdikde Azerbaycan ucuz qiymetlerle oz qazini verdi,ve Gurcu cemiyyetini qazsiz qalmaqdan qurtardi.
Azerbaycanin Gurcustanla bagli ozul siyaseti vardi.Cunki Gurcutanda 500 min Azerbaycan turku yashayir ve onlarin gurcu cemiyyetine inteqrasiya meselesinde boyuk problemler var.Bu olke vasitesi ile Azerbaycan oz iqtisadi siyasetini heyata kecirir.Ermenistan ve Rusiya terefinden desteklenen ermeni diasporasi fealiyyet gosterir ki, bu iqtisadi lahiyelere manecilik toretmek hereketleri problemler yarasalarda amma hec bir neticesi olmadi.Xususi ile Gurcustanin etnik munaqishelerden eziyyet kecmesi Azerbaycanla beynelxlaq arenada birge addim atmaga mecbur edir.Bu yaxinlarda BMT de Azerbaycanin ishgal olunmush rayonlarinda veziyyetle bagli qetnameye Gurcustan liheni ses vermesi her iki olke arasida olan munasibetleri inkishafina daha da tekan verdi.
Baki Tbilisi Qars demir yolu vasitesi ilde 20 milyon ton yuk dashinmasinin nezerde tutulmasi Azerbaycanin iqtisadiyyatina boyuk gelirler getirecekdir.Azerbaycandan ve Turkiyeden insanlarin her iki olkeye sefer etmesi daha suretli gedecekdir.Cunki Azerbaycan hemishe turk dunyasi ucun bir korpu rolunu oynayib,hemde her iki respublikanin beynelxlaq arenada nufuzlarinin artmasinda boyuk rol oynayacaqdir.Amerikanin ve qerb olkeleri ne qeder projenin realizasiyasu ucun aktivlik numayish eletdirmeseler de sonunda destekleyecekler,
Cunki her uc dovlet avroatlantikaya inteqrasiya kursunu tutublar. ve qerb bu olkelerle elaqelerinin inkishafi ucun hec vaxt hec bir zaman ermeni diasporasinin telimati ile ishleyemecekdir.Cunki Cenubi Qafqazda Rusiya ve Iran faktorunun zeiflemesi ucun Baki Tbilisi Qars demiryolunun ehemiyyeti bu olkler ucun muhum rol oynacaqdir.Ermeni diasporasinin Xerclediyi pullarin hec bir neticesi olmayacaqdir. Amma esasi odur ki BTQ demiryolu Turk dunyasinin birliyinin guclenmesinde muhum rol oynayacaq ve 7 turk dovletini siyasi iqtisadi ve menevi cehetden guclenmesine tekan verecekdir.
Elnur Elturk